Cover not available
Part of
Advances in Contact Linguistics: In honour of Pieter Muysken
Edited by Norval Smith, Tonjes Veenstra and Enoch O. Aboh
[Contact Language Library 57] 2020
► pp. 283–338

Pottefers Cant, Groenstraat Bargoens, and the development of “have” and “be” in the wider context of contact

ORCID logo | University of Amsterdam
| Meertens Instituut & Radboud Universiteit Nijmegen

Our article falls into two parts. In the first part we compare two “secret” or replacive Dutch languages, Potteferstaal (Pot-repairers language) and Groenstraat Bargoens (Groenstraat cant), which developed in and around eastern Belgium and the southeastern fringe of the Netherlands, respectively. Nothing has been published on the first as yet (but now see Van Hauwermeiren (2018), while the second has been well-studied. Speakers of both cryptolects used similar strategies, the replacement of frequent lexical items by alternate ones with the purpose of inhibiting comprehension by outsiders. We also provide a general account of the social conditions surrounding the use of this type of replacive language. The social history of Groenstraat Bargoens is covered in some detail, while that of Potteferstaal is described as fully as possible, given our limited information. In the second part of our article we treat a striking structural difference shared by Potteferstaal and Groenstraat Bargoens and other similar replacive languages. This concerns the fact that various uses of “have” and “be” verbs, including “main verb”, auxiliary and copular usages are expressed by a single form. We add three other so-called “Bargoens” varieties from northern Belgium and Dutch Limburg to the study, brief information on the Kempen traders’ cant, as well as “Henese Fleck” spoken in Breyell just over the German border, and discuss their parallels and differences in connection with this feature. We relate this phenomenon to the retention of a small but persistent number of Romani lexical items by most of these languages. One group which exhibits the same identity of expression of “have” and “be” as well as formerly similar historical ways of life, is the Sinti Romani. We ascribe this shared structural pattern to early contact between Dutch and Belgian “travellers” and Romani, despite the fact that the languages of the first group are inflection-poor, whereas Romani languages are inflection-rich.

Keywords: secret language, cryptolect, language contact, borrowing, lexical replacement, combiverb, Judeo-German, Romani, Sinti, travellers, Bargoens, woonwagenbewoners
Article outline
  • 1.Introduction
  • 2.The Pottefers and their hidden secret language
  • 3.The “not so well-hidden” secret language of the Groenstraat pedlars
    • 3.1Development
    • 3.2Ausbau (expansion) and subsequent functional specialization
    • 3.3Groenstraat Bargoens’ third youth?
  • 4.The lexica of both cryptolects, their origins and overlap
    • 4.1Pottefers Cant
      • 4.1.1Combiverbs
      • 4.1.2Personal pronouns
      • 4.1.3Negation
      • 4.1.4Numerals
    • 4.2Groenstraat Bargoens
      • 4.2.1Combiverbs
      • 4.2.2Personal pronouns
      • 4.2.3Negation
      • 4.2.4Numerals
    • 4.3Overlap
  • 5.Morphology: Inflexion and derivation
    • 5.1Pottefers Cant
    • 5.2GrBargoens
  • 6.The have/be combiverb
    • 6.1Comparison: “Main verb” usages (PC & GrB)
      • 6.1.1 Be-copula
      • 6.1.2 Have-lexical verb
    • 6.2Comparison 2: Periphrastic usages (PC & GrB)
      • 6.2.1Active perfect
      • 6.2.2Progressive
      • 6.2.3Passive
    • 6.3Comparison 3: “Main verb” usages (PC & close relatives)
      • 6.3.1 Be-copula
      • 6.3.2 Have-lexical verb
    • 6.4Comparison 4: Periphrastic usages (PC & close relatives)
      • 6.4.1Perfect
      • 6.4.2Passives
    • 6.5Bargoens versus Traders’ cants (Kramertalen)
      • 6.5.1A Kempen parallel
      • 6.5.2Henese Fleck (Breyell, left-bank of lower Rhine, Germany)
  • 7.Conclusion on have/be verbs
    • 7.1The source of have/be
  • 8.Romani as the source of have/be verbs?
    • 8.1Parallels between Bargoens and Sinti-Romani
      • 8.1.1
      • 8.1.2Perfect passive
      • 8.1.3Conclusion
  • 9.An examination of Romani lexical items in Bargoens
    • 9.1Some shared Romani lexical items
  • 10.Possibilities for future research
  • Acknowledgements
  • Notes
  • References and sources
Published online: 29 October 2020
DOI logo
https://doi.org/10.1075/coll.57.10smi
References
Bakkes, P.
2007 Sjpan, kantj ane bóks. Roermondenaren en hun Bargoens. In Riek van klank, R. Keulen, T. van de Wijngaard, H. Crompvoets (eds), 77–84. Sittard: Mediagroep Limburg.Google Scholar
Bakker, P.
2006 Review of J. Kirk & D. Ó Baoill (eds), Travellers and their Language. Language in Society 35(3): 429–432.Google Scholar
Bellmann, G.
2003 Ethnolinguale Unbestimmtheit und Interlingualität. Talk delivered at the Internationale Fachtagung “Niederländisch-Deutsch-Slawische Sprachkontake im Mittelalter und ihre Spuren in (nieder-)deutschen Mundarten des 20. Jahrshunderts”, Lutherstadt Wittenberg, 25. October 2003.
Bischoff, E.
n.d.. Wörterbuch der wichtigsten Geheim- und Berufssprachen. Jüdisch-Deutsch, Rotwelsch, Kundensprache; Soldaten-, Seemanns-, Weidmanns-, Bergmanns- und Komödiantensprache. Leipzig: T. Grieben.
Bosten, L., Goossens, H., Plum, J., Roemkens, H., Schunken, X. & Driessen, C.
1981 Groenstraat-Bargoens woordenboek. Ubach over Worms.Google Scholar
Breuer, H.
1974 Mijnsluiting; personeelsbeleid in het kader van de sluiting van het steenkolenbedrijf ‘Laura-Julia’ in een tijd van regionale herindustrialisatie. Thesis, Katholieke Sociale Akademie Sittard.Google Scholar
Coehorst, E.
1983 De plaats van het bargoens in het Venloos dialekt. Veldeke 1983(2): 8–11.Google Scholar
Creemers, C.
1871 Aanteekeningen over het dorp Stamprooy. Roermond.Google Scholar
Dewulf, M.
1980 Bargoens te Sint-Niklaas. Annalen van de Koninkijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waals deel 83, Jaarboek: 5–127.Google Scholar
Duden Online
hocken” in Duden Online. [URL] (12-7-2018).
Endepols, H.
1924 Groenstraat-Bargoens. De Nieuwe Taalgids 18: 172–198.Google Scholar
Finck, F. N.
1903 Lehrbuch des Dialekts der deutschen Zigeuner. Marburg: N.G. Elwert’sche Verlagsbuchhandlung.Google Scholar
Goossens, H. M. W.
1981 Ubach over Worms: Van Overworms kwartier tot gemeente Landgraaf. Ubach over Worms.Google Scholar
Goossens, J.
1965 Die Gliederung des Südniederfränkischen. Rheinische Vierteljahrsblätter 30: 79–94.Google Scholar
Günther, L.
1919 Die deutsche Gaunersrache und verwandte Geheim- und Berufssprachen. Leipzig: Quelle und Meyer.Google Scholar
Haalboom, A.
1995 ‘Zwartje met flens en soetering’. Woonwagennieuws 3 april 1995: 16–17.Google Scholar
Hermant, P.
1933 Glossaire d’argot Bruxellois (Burgonsch). Le Folklore Brabançon 13(73): 53–92.Google Scholar
1933/1934 Woordenlijst van brusselsch Bargoensch (Burgonsch). De Brabantsche Folklore 13(73–76): 29–68, 186–218.Google Scholar
Hinskens, F.
1985 Versjtrunkelt diene tuuën wat e keeäneske oop e huuëvelke drait? Enkele structurele en functionele aspecten van het ‘Groenstraat-Bargoens’, Mededelingen van de Nijmeegse Centrale voor Dialect- en Naamkunde XIX: 17–56.Google Scholar
Hobsbawm, E. & Ranger, T.
(eds) 1983 The Invention of Tradition. Cambridge: CUP.Google Scholar
Honnen, P.
2000 Geheimsprachen im Rheinland. Eine Dokumentation der Rotwelschdialekte in Bell, Breyell, Kofferen, Neroth, Speicher und Stotzheim. Köln: Rheinland-Verlag (with a CD).Google Scholar
Ješina, J.
1886 Romáňi Čib oder die Zigeuner-Sprache (Grammatik, Wörterbuch, Chrestomathie). Leipzig: Verlag von List & Francke.Google Scholar
Knippenberg, W. H. T.
1974 Haarteuten in Noord-Brabant en het kasboek van een Bergeijkse haarteut. In De Teuten. Buitengaanders van de Kempen: Een verzameling losse bijdragen, W. H. T. Knippenberg (ed.), 166–184. Eindhoven: St. Brabants Heem.Google Scholar
Kluge, F.
1901 Rotwelsch. Quellen und Wortschatz der Gaunersprache und der verwandten Geheimsprachen. I Rotwelsches Quellenbuch. Strassburg: Trübner.Google Scholar
Köster Henke, W.
1906 De Boeventaal. Zakwoordenboekje van het Bargoens of De Taal van de jongens van de vlakte, in woorden en zinnen alphabetisch gerangschikt. Dockum: Schaafsma & Brouwer.Google Scholar
Labbé, J.
1892 Limburgsch Bargoensch. Limburgsch Jaarboek, 24–33. Bilsen: Het Genootschap.Google Scholar
Matras, Y.
2004 Romani: A Linguistic Introduction. Cambridge: CUP.Google Scholar
Moormann, J. G. M.
1930 De kramertalen. Een vergelijkende geheimtaal-studie. Tijdschrift voor Taal en Letteren 8: 49–83, 121–149, 233–266.Google Scholar
1932 De geheimtalen. Een studie over de geheimtalen in Nederland, Vlaamsch-België, Breyell en Mettingen. Zutphen: W. J. Thieme & Cie.Google Scholar
1934 De geheimtalen. Bronnenboek. Zutphen: W. J. Thieme & Cie.Google Scholar
2002 De geheimtalen: Het Bargoense standaardwerk, met een nieuw, nagelaten deel, N. van der Sijs (ed.), met een inleiding van Enno Endt. Amsterdam: Uitgeverij L.J. Veen.Google Scholar
Muysken, P. C.
2001 Bilingual Speech. A Typology of Code-mixing. Cambridge: CUP.Google Scholar
2016 From Colombo to Athens: Areal and universalist perspectives on bilingual compound verbs. Languages 1(2): 1–18.Google Scholar
Ó hAodha, M.
2002 Travellers’ language: Some Irish language perspectives. In Travellers and Their Language, J. Kirk & D. Ó Baoill (eds), 47–63. Belfast: Cló Ollscoil na Banríona.Google Scholar
Siewert, K.
1991 Masematte. Zur Situation einer regionalen Sondersprache. Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik 58(1): 44–56.Google Scholar
1997 Das Pfedelbacher Jenisch. Mit einem Glossar aus den schriftlichen Quellen. Zeitschrift für Dialektologie und Linguistik 64(1): 37–56.Google Scholar
Stüve, L.
1923 Die Geheimsprachen, insbesondere: Die Tiöttensprache genannt Bargunsch oder Humpisch; eine Geheimsprache westfälischer Kaufleute aus dem Kreise Tecklenburg. Mit vollständigem Wörterverzeichnis. Recke: Vorberg.Google Scholar
van Bolhuis, E. G.
1937 De Gabbertaal: Woordenlijst van het Bargoens. Ede: Niessen.Google Scholar
van de Kamp, J. & van der Wijk, J.
2006 Koosjer Nederlands. Joodse woorden in de Nederlandse taal. Amsterdam: Contact.Google Scholar
van der Sijs, N.
21995 Zigeunerwoorden in het Nederlands. Trefwoord 10: 102–110. Den Haag: Sdu Uitgevers.Google Scholar
(ed.) 2010 Etymologiebank. [URL]> (27 April 2020).
van Ginneken, J.
1914 Handboek der Nederlandse taal, Deel II: De sociologische structuur onzer taal II. Nijmegen: Malmberg.Google Scholar
Van Hauwermeiren, P.
2004 Bargoens, een ‘taal’ met vele namen. Taal en Tongval 56: 160–186.Google Scholar
2009 De belangstelling voor het Bargoens. Taal en Tongval 61: 114–183. DOI logoGoogle Scholar
2012 Nominale afleidingen in het Bargoens. Taal en Tongval 64: 263–296. DOI logoGoogle Scholar
2018 De Pottefers van Tienen en hun drol verknoeide preuvel: De kramertaal van rondtrekkende handwerkslieden. Van Mensen en Dingen: Tijdschrift voor Volkscultuur in Vlaanderen 16(1): 9–20.Google Scholar
van Nerum, H.
n.d. De Pottefers. Ms, 9 pp. [ca 1964].Google Scholar
van Winkel, F.
1974 De Teuten, benaming en oorsprong. In De Teuten. Buitengaanders van de Kempen, W. H. T. Knippenberg (ed.), 29–47. Eindhoven: St. Brabants Heem.Google Scholar
von Sowa, R.
1898 Wörterbuch des dialekts der deutschen Zigeuner [Abhandlungen für die Kunde des Morgenlandes. Band XI, No. 1]. Leipzig: Deutsche Morgenländische Gesellschaft.Google Scholar
Vek, J.
2002 Tieske en Niske. Ing gesjiechte uever d’r aldaag van de Grunsjtroater lüj um 1860 erum. Bargoensjkloeb ‘ut Keieskwieëste’.Google Scholar
Vos, P. & van Lieshout, L.
1990 Woordenboek van de Brabantse dialecten, Deel II: Niet-agrarische vakterminologieën, Aflevering 5: Kaarsenmaker, sigarenmaker, potten-bakker, diamantbewerker. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
Willems, J. F.
1838 Het Bourgondsch in de Kempen. Belgisch Museum II: 427–431.Google Scholar
Winkler, J.
1874 Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon II. ’s-Gravenhage: Nijhoff. DOI logoGoogle Scholar
Wolf, S. A.
1956 Wörterbuch des Rotwelschen. Deutsche Gaunersprache. Mannheim: Bibliographisches Institut AG.Google Scholar