Cover not available
Part of
Norms and Usage in Language History, 1600–1900: A sociolinguistic and comparative perspective
Edited by Gijsbert Rutten, Rik Vosters and Wim Vandenbussche
[Advances in Historical Sociolinguistics 3] 2014
► pp. 21–48

Language norms and language use in seventeenth-century Dutch

Negation and the genitive

ORCID logo
The chapter discusses language norms and language use in the Northern Netherlands in the seventeenth century. The seventeenth century is traditionally considered a crucial stage in the development of the Dutch standard variety. Nevertheless, the influence of normative publications on language use has hardly been investigated. On the basis of a large and socially stratified corpus of seventeenth-century private letters, the chapter provides a detailed account of the possible influence of codified norms on actual language use, focusing on two features with presumably high awareness, viz. negation and the genitive case. The chapter concludes that there is only limited evidence that language users adhered to prescriptive norms.
Published online: 19 December 2014
DOI logo
https://doi.org/10.1075/ahs.3.02nob
References (67)
References
Bakker, D.M. & G.R.W. Dibbets (eds.). 1977. Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde. Den Bosch: Malmberg.Google Scholar
Belle, Jan van. 1748. Korte wegwyzer, ter spel- spraak- en dichtkunden. Haarlem: Izaak van der Vinne.Google Scholar
Berg, B. van den. 1971. Inleiding tot de Middelnederlandse syntaxis. Groningen: Wolters-Noordhoff.Google Scholar
Boyce-Hendriks, Jennifer. 1998. Immigration and linguistic change: A socio-cultural linguistic study on the effect of German and Southern Dutch immigration on the development of the Northern Dutch vernacular in 16th/17th-century Holland. Unpublished PhD dissertation. Madison: University of Wisconsin.
Bredero, G.A. 1617. Spaanschen Brabander. Ed. by C.F.P. Stutterheim. Culemborg, 1974: Tjeenk Willink-Noorduijn.Google Scholar
Burridge, Kate. 1993. Syntactic change in Germanic. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Coussé, Evie. 2008. Motivaties voor volgordevariatie: Een diachrone studie van werkwoordsvolgorde in het Nederlands. Unpublished PhD dissertation. Ghent University.
Dafforne, Richard. 1627. Grammatica of leez-leerlings steunsel. Amsterdam: Jan Evertsz Cloppenburgh.Google Scholar
Dibbets, Geert. 1991. Vondels zoon en Vondels taal: Joannes Vollenhove en het Nederlands. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
. 1995. De woordsoorten in de Nederlandse triviumgrammatica. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
Elspaß, Stephan. 2005. Sprachgeschichte von unten: Untersuchungen zum geschriebenen Alltagsdeutsch im 19. Jahrhundert. Tübingen: Niemeyer. DOI logoGoogle Scholar
. 2012. Between linguistic creativity and formulaic restriction: Cross-linguistic perspectives on nineteenth-century lower class writers’ private letters. In Marina Dossena & Gabriella Del Lungo Camiciotti (eds.), Letter writing in Late Modern Europe, 45–64. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Elspaß, Stephan, Nils Langer, Joachim Scharloth &Wim Vandenbussche (eds.). 2007. Germanic language histories ‘from below’ (1700–2000). Berlin: De Gruyter. DOI logoGoogle Scholar
Frijhoff, Willem & Marijke Spies. 1999. 1650. Bevochten eendracht. The Hague: Sdu.Google Scholar
Geerts, Guido. 1966. Genus en geslacht in de Gouden Eeuw. Brussel: Belgisch Interuniversitair Centrum voor Neerlandistiek.Google Scholar
Goss, Emily. 2002. Negotiated language change in Early Modern Holland. Immigration and linguistic variation in The Hague (1600–1670). Unpublished dissertation. Madison: University of Wisconsin.
Haugen, Einar. 1966. Dialect, language, nation. American Anthropologist 68.922–935. DOI logoGoogle Scholar
Heinsius, Jacobus. 1897. Klank- en buigingsleer van de taal des Statenbijbels. Groningen: Noordhoff.Google Scholar
Helten, Willem Lodewijk van. 1881. Vondel’s taal. Een proeve van onderzoek naar de grammatica van het Nederlandsch der zeventiende eeuw. 2 vols. (vol. 1: Morphology, vol. 2: Syntax). Rotterdam: Otto Petri.Google Scholar
Heule, Christiaen van. 1625. De Nederduytsche grammatica ofte spraec-konst. Ed. W.J.H. CaronGroningen & Jakarta, 1953: Wolters.Google Scholar
. 1633. De Nederduytsche spraec-konst ofte tael-beschrijvinghe. Ed. W.J.H. Caron.Groningen, 1953: Wolters.Google Scholar
Hoeksema, Jacob. 1997. Negation and negative concord in Middle Dutch. In Danielle Forget, Paul Hirschbühler, France Martineau & María-Luisa Rivero (eds.), Negation and polarity: Syntax and semantics, 139–158. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Hoppenbrouwers, Cor & Geert Hoppenbrouwers. 2001. De indeling van de Nederlandse streektalen. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
Horst, Joop van der. 2008. Geschiedenis van de Nederlandse syntaxis. 2 vols. Leuven: Universitaire Pers Leuven.Google Scholar
Horst, Joop van der & Marijke van der Wal. 1979. Negatieverschijnselen en woordvolgorde in de geschiedenis van het Nederlands. Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 95.6–37.Google Scholar
Huygens, Constantijn. 1653. Trijntje Cornelis. Vol. 1. Ed. by H.M. Hermkens. Utrecht, 1987: HES.Google Scholar
Koch, P. & W. Oesterreicher. 1985. Sprache der Nähe – Sprache der Distanz: Mündlichkeit und Schriftlichkeit im Spannungsfeld von Sprachtheorie und Sprachgeschichte. Romanistisches Jahrbuch 36.15–43.Google Scholar
Koelmans, L. 1975. Jan z’n boek en de pregenitieven. De Nieuwe Taalgids 68.433–445.Google Scholar
Kók, A.L. 1649. Ont-werp der Neder-duitsche letter-konst. Ed. G.R.W. Dibbets.Assen, 1981: Van Gorcum.Google Scholar
Leupenius. Petrus. 1653. Aanmerkingen op de Neederduitsche taale. Ed. W.J.H. Caron.Groningen, 1958: Wolters.Google Scholar
Megen, Netty van. 2001. “kost ghij selver leesen, ick meen ick soude u wel meer schrijven”: Conditionele bijzinnen in niet-literaire zeventiende-eeuwse brieven. Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 117.277–193.Google Scholar
. 2002. Voornaamwoordelijke verwijzingen van de derde persoon in zeventiende-eeuwse brieven. Nederlandse Taalkunde 7.264–285.Google Scholar
Nobels. Judith. 2013. (Extra) Ordinary Letters: A view from below on seventeenth-century Dutch. Utrecht: LOT.Google Scholar
Nobels. Judith & Marijke van der Wal. 2012. Linking words to writers: Building a reliable corpus for historical sociolinguistic research. In: Nils Langer, Steffan Davies & Wim Vandenbussche (eds.), Language and History, Linguistics and Historiography. Interdisciplinary Approaches, 343–362. Bern: Peter Lang.Google Scholar
Paardekooper, P.C. 2006. Bloei en ondergang van onbeperkt ne/en, vooral dat bij niet woorden. Neerlandistiek.nl 06.02, [URL]Google Scholar
Postma, Gertjan & Hans Bennis. 2006. Variatie in negatie. Het gedrag van het negative cliticum in het Middeldrents van rond 1400. Taal en Tongval 58.148–166.Google Scholar
Rutten, Gijsbert. 2006. De Archimedische punten van de taalbeschouwing. David van Hoogstraten (1658–1724) en de vroegmoderne taalcultuur. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
. 2009. Grammar to the people: The Dutch language and the public sphere in the 18th century: With special reference to Kornelis van der Palm. Beiträge zur Geschichte der Sprachwissenschaft 2009.55–86.Google Scholar
. 2012. ‘Lowthian’ linguistics across the North Sea. Historiographia Linguistica 39.43–59. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert & Marijke van der Wal. 2012. Functions of epistolary formulae in Dutch letters from the seventeenth and eighteenth centuries. Journal of Historical Pragmatics 13.173–201. DOI logoGoogle Scholar
. 2013. Epistolary formulae and writing experience in Dutch letters from the seventeenth and eighteenth centuries. In Marijke van der Wal & Gijsbert Rutten (eds.), Touching the Pas: Studies in the historical sociolinguistics of ego-documents, 45–65. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert, Marijke van der Wal. 2014. Letters as loot: A sociolinguistic approach to seventeenth- and eighteenth-century Dutch. Amsterdam: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert, Marijke van der Wal, Judith Nobels & Tanja Simons. 2012. Negation in seventeenth- and eighteenth-century Dutch: A historical-sociolinguistic perspective. Neuphilologische Mitteilungen 113.323–342.Google Scholar
Schneider, Edgar W. 2004. Investigating variation and change in written documents. In J.K. Chambers, Peter Trudgill & Natalie Schilling-Estes (eds.), The handbook of language variation and change, 67–96. Malden: Blackwell.Google Scholar
Schutter, Georges de. 1999. Het Antwerps: Een schets van zijn evolutie tussen 1898 en 1998. In Joep Kruijsen & Nicoline van der Sijs (eds.), Honderd jaar stadstaal, 301–315. Amsterdam & Antwerp: Contact.Google Scholar
Scott, Alan K. 2013. The genitive case in Dutch and German: A study of morphosyntactic change in codified languages. Leiden & Boston: Brill. DOI logoGoogle Scholar
Sijs, Nicoline van der. 2004. Taal als mensenwerk: Het ontstaan van het ABN. The Hague: Sdu.Google Scholar
Sterkenburg, Piet van. 2003. Informeel taalgebruik uit de zeventiende eeuw: De brieven van Elant du Bois (1642–1676). In: Els Ruijsendaal, Gijsbert Rutten & Frank Vonk (eds.), Bon jours Neef, ghoeden dagh Cozyn! Opstellen voor Geert Dibbets, 73–87. Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst. 1584. Ed. G.R.W. Dibbets. Assen & Maastricht, 1985: Van Gorcum.Google Scholar
Verdenius, A.A. 1946. Studies over zeventiende eeuws: verspreide opstellen en aantekeningen. Amsterdam: Meulenhoff.Google Scholar
Verhagen, M. 2008. Sich in Zeeland: De opkomst van een Duits reflexiefpronomen in zeventiende-eeuwse Zeeuwse overheidsteksten. In G. van Gemert & A. Foolen (eds.), Deutsch und niederländisch in Sprache und Kultur, 61–83. Nijmegen: Tandem Felix.Google Scholar
Verwer, Adriaen. 1708. Brief, door den ongenoemden schryver der Idea, of schetse der Nederduitsche spraakkunst, aen den Heere David van Hoogstraten. Boekzaal der Geleerde Werreld May en Juny: 524–556.Google Scholar
Vollenhove, Joannes. 1686. Poëzy. Amsterdam: Henrik Boom & wed. Dirk Boom.Google Scholar
Vosters, Rik & Wim Vandenbussche. 2012. Bipartite negation in 18th and 19th century Southern Dutch: Sociolinguistic aspects of norms and variation. Neuphilologische Mitteilungen 113.343–364.Google Scholar
Wal, Marijke van der. 1990. Taalidealen, taalnormen en taalverandering: Johan de Brune in linguïstisch perspectief. In P.J. Verkruijsse (ed.), Johan de Brune de Oude (1588–1658), 54–68.Middelburg: Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.Google Scholar
. 1995a. De moedertaal centraal. The Hague: Sdu.Google Scholar
. 1995b. Logic, linguistics, and Simon Stevin in the context of the sixteenth and seventeenth centuries. In K.R. Jankowski (ed.), History of linguistics 1993, 147–156. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
. 1999. Interchange or influence: Grotius’ early linguistic ideas. In D. Cram, A. Linn & E. Nowak (eds.), History of Linguistics 1996. Volume 2: From Classical to Contemporary Linguistics, 143–151. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Wal, Marijke van der & Cor van Bree. 2008. Geschiedenis van het Nederlands. Utrecht: SpectrumGoogle Scholar
Wal, Marijke van der & Gijsbert Rutten (eds.). 2013. Touching the Past: Studies in the historical sociolinguistics of ego-documents. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.Google Scholar
Wal, Marijke van der, Gijsbert Rutten & Tanja Simons. 2012. Letters as loot: Confiscated letters filling major gaps in the history of Dutch. In Marina Dossena & Gabriella Del Lungo Camiciotti (eds.), Letter writing in Late Modern Europe, 139–161. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Weijnen, A.A. 1960. Bloemlezing van zestiende-eeuwse taal. Zutphen: N.V. W.J. Thieme & Cie.Google Scholar
. 1966. Zeventiende-eeuwse taal. 2nd ed. Zutphen: N.V. W.J. Thieme & Cie.Google Scholar
Willemyns, Roland. 2013. Dutch: Biography of a language. Oxford: Oxford University Press.Google Scholar
Willemyns, Roland & Wim Vandenbussche. 2006. Historical sociolinguistics: Coming of age? Sociolinguistica 20.146–165.Google Scholar
Wouden, Ton van der. 1995. On the development of marked negation systems: The Dutch situation in the seventeenth century. In R.M. Hogg & L. van Bergen (eds.), Historical Linguistics, 311–329. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Zwaan, F.L. 1939. Uit de geschiedenis der Nederlandsche spraakkunst. Groningen & Batavia: J.B. Wolters.Google Scholar
Cited by (2)

Cited by two other publications

Priiki, Katri
2022. Changes in the proverb formula in Finnish Bibles from 1642 to 1992. Journal of Historical Sociolinguistics 8:2 ► pp. 237 ff. DOI logo
Krogull, Andreas & Gijsbert Rutten
2021. Reviving the genitive. Prescription and practice in the Netherlands (1770–1840). Journal of Historical Sociolinguistics 7:1 ► pp. 61 ff. DOI logo

This list is based on CrossRef data as of 10 january 2025. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers. Any errors therein should be reported to them.