Aikanã and Kwaza
Their ethno-historical and sociolinguistic context in Rondônia, Brazil
Aikanã and Kwaza are highly endangered language isolates in southeastern Rondônia, Brazil. Today, their speakers live in indigenous reserves with the last speakers of Latundê (Northern Nambikwaran) and Salamãi (Mondé, Tupian). Whereas the elderly try to maintain indigenous cultures and languages, younger generations are increasingly oriented towards Western lifestyle, and Portuguese is becoming the family language. Protection of indigenous heritage is guaranteed in the Brazilian constitution, but the authorities have little knowledge about Indians and languages, and indigenous communities are sometimes indifferent or even divided over the issue. Aikanã will probably survive this century. The future of Kwaza is unclear. Documentation and description of languages and cultures can be adapted to the community’s needs and play a role in preservation.
References (85)
References
Albert, C.P. 1964. Americo Casara: Conquistador pacifique de l’Amazonie. Lettre d’Amazonie 7: 7–11, 8: 6–13.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Alves, P.M. 2004. O léxico do Tuparí: Proposta de um dicionário bilíngüe. PhD dissertation, Universidade Estadual Paulista. Júlio de Mesquita.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Anonymous. 1916. Missão Rondon: Apontamentos sobre os trabalhos realizados pela Commissão de Linhas Telegraphicas Estrategicas de Matto-Grosso ao Amazonas, sob a direcção do coronel de engenharia Cândido Mariano da Silva Rondon, de 1907 a 1915. Rio de Janeiro: Typ. do Jornal do Commercio, de Rodrigues & C.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Aragon, C.C. 2008. Fonologia e aspectos morfológicos e sintáticos da língua Akuntsú. MA thesis, Universidade de Brasília.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bacelar, L.N. 2003. Kanoê. In Enciclopédia dos povos indígenas no Brasil, B. & F. Ricardo (eds). São Paulo: Instituto Socioambiental. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bacelar, L.N. 2004. Gramática da língua Kanoê. PhD dissertation, Katholieke Universiteit Nijmegen. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Becker-Donner, E. 1955. Notizen über einige Stämme an den rechten Zuflüssen des Rio Guaporé. Archiv für Völkerkunde X: 275–343. Wien: Wilhelm Braumüller Universitäts-Verlag.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bontkes, W. 1968. Kasupá. Formulário dos vocabulários padrões para estudos comparativos preliminares nas línguas indígenas Brasileiras. Rio de Janeiro: Museu Nacional 19.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Braga, A. de O. 2005. Aspects morphosyntaxiques de la langue makurap. PhD dissertation, Université Toulouse II.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Brijnen, H. & Adelaar, W.F.H. 2010. Amazonian languages. Leiden: Universiteitsbibliotheek. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Caspar, F. 1953. Ein Kulturareal im Hinterland der Flüsse Guaporé und Machado (Westbrasilien), dargestellt nach unveröffentlichten und anderen wenig bekannten Quellen, mit besonderer Berücksichtigung der Nahrungs- und Genussmittel. PhD dissertation, Universität Hamburg.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Caspar, F. 1975. Die Tuparí: Ein Indianerstamm in Westbrasilien [Monographien zur Völkerkunde VII]. Berlin: Walter de Gruyter.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
de Castro, T.P.V. 2012. Djeoromitxí: Notes on phonology and simple noun phrase structure. MA thesis, University of Texas at Austin.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
de Castro Faria, L. 2001. Um outro olhar: Diário da expedição à Serra do Norte. Rio de Janeiro: Ouro sobre Azul.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Comunidade Aikanã, Doelman, W. & van der Voort, H. 2010. Mapa etno-histórico dos Aikanã. Amsterdam: Own.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Crevels, M. 2012. Language endangerment in South America: The clock is ticking. In The indigenous languages of South America: A comprehensive guide, L. Campbell & V. Grondona (eds), 167–233. Berlin: De Gruyter Mouton. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Dequech, V. 1942. Trabalhos da commissão do Urucumacuan nos rios Apediá e Corumbiára. Ms, map.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Dequech, V. 1943. Commissão para o estudo das jazidas auriferas do Urucumacuan: Relatorio apresentado pelo eng. de minas e civil Victor Dequech, 38 ff. Rio de Janeiro: Divisão de Fomento da Produção Mineral.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Duran, I.R. 2000. Descrição fonológica e lexical do dialeto Kaw Tayo da língua Moré. MA thesis, Universidade Federal de Rondônia.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Everett, C. 2006. Gestural, perceptual, and conceptual patterns in Karitiana. PhD dissertation, Rice University.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Everett, D. 2008. Wari’ intentional state constructions. In Investigations of the syntax-semantics-pragmatics interface [Studies in Language Companion Series 105], R. Van Valin Jr. (ed.), 381–409.Amsterdam: John Benjamins. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Everett, D. & Kern, B. 1997. Wari’: The Pacaas Novos language of Western Brazil. London: Routledge. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Fawcett, P.H. 1915. Bolivian exploration, 1913–1914. Geographical Journal 45: 219–228. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
da Fonseca, J.S. 1880–1881. Viagem ao redor do Brasil, 1875–1878. 2. Rio de Janeiro: Pinheiro.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
de França, M.C.V. 2002. Aspectos da fonologia lexical e pós lexical da língua Oro Towat’i (Oro Win). PhD dissertation, Universidade Federal de Rondônia.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Gabas Jr., N. 1999. A grammar of Karo, Tupí (Brazil). PhD dissertation, University of California at Santa Barbara.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Galucio, A.V. 2001. The morphosyntax of Mekens (Tupi). PhD dissertation. University of Chicago.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Galucio, A.V. 2005. Puruborá: Notas etnográficas e lingüísticas recentes. Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi (Ciências Humanas) 1(2): 159–192.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Galucio, A.V. 2006. Narrativas tradicionais Sakurabiat mayãp ebõ. Belém: Museu Paraense Emílio Goeldi.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Galvão, J.L.F. 1980. Relatório de identificação de área indígena dos Aikaná do Território Federal de Rondônia, 142 ff. Rio de Janeiro: FUNAI, Museu do Índio.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Gomes, M. Pereira. 1991 [1988]. Os Índios e o Brasil. Petrópolis: Vozes.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Grund, L.K. 2013. [untitled winning photo]. Photo competition A Picture of Science – Taal in Beeld. Max Planck Institute, Radboud Universiteit, & Bibliotheek Mariënburg, Nijmegen. <[URL]>
Gruzdeva, E. 2014. Indigenous languages of Sakhalin Island: On the verge of extinction. Abstracts LAUD 2014.
36th International LAUD Symposium
. March 31–April 3, 2014. Landau, Germany.
Guerra, M. de L. 2004. Aspects of Suruí phonology and phonetics. MA thesis, Université Libre de Bruxelles.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Hanke, W. 1956. Beobachtungen über den Stamm der Huari (Rio Corumbiara Brasilien). Archiv für Völkerkunde XI: 67–82. Wien: Wilhelm Braumüller Universitäts-Verlag.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Hinton, L. (ed.). 1993. Aikana modules; A class report on the fieldnotes of Harvey Carlson, 158 ff. Berkeley CA: University of California.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Holtwijk, I. 2006. Rooksignalen: Op zoek naar de laatste verborgen Indianen in Brazilië. Amsterdam/Antwerpen: Atlas.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Lévi-Strauss, C. 1948. Tribes of the right bank of the Guaporé River. In Handbook of South American Indians, 3: The tropical forest tribes, J.H. Steward (ed.), 370–379. New York NY: Cooper Square Publishers.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Lévi-Strauss, C. 1955. Tristes Tropiques. Paris: Librairie Plon.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Lévi-Strauss, C. 1994. Saudades do Brasil. São Paulo: Companhia das Letras.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Lévi-Strauss, C. 1995. Untitled Manuscript: Copy of 1938 word list and letter dated 25-12-1995. Paris, 3.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Loukotka, Č. 1963. Documents et vocabulaires inédites de langues et de dialectes sud-américains. Journal de la Société des Américanistes LII: 7–60. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Loukotka, Č. 1968. Classification of South American Indian languages. Los Angeles CA: Latin American Center, University of California.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Maldi Meireles, D. 1989. Guardiães da fronteira: Rio Guaporé, século XVIII. Petrópolis: Vozes.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Maldi, D. 1991. O complexo cultural do Marico: Sociedades indígenas dos Rios Branco, Colorado e Mequens, afluentes do Médio Guaporé. Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi 7(2): 209–269.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Mindlin, B. 1985. Nós Paiter: Os suruí de Rondônia. Petrópolis: Editora Vozes.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Moore, D. 1984. Syntax of the language of the Gavião Indians of Rondônia, Brazil. PhD dissertation, City University of New York.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Monserrat, R.M.F. 2005. Noticia sobre a lingua purubora. In Novos estudos sobre línguas indigenas, A. Rodrigues & A.S. Cabral (eds), 19–22. Brasilia: Universidade de Brasilia.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Muysken, P., Hammarström, H., Krasnoukhova, O., Müller, N., Birchall, J., van de Kerke, S., O’Connor, L., Danielsen, S., van Gijn, R. & Saad, G. 2014. South American Indigenous Language Structures (SAILS) Online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nogueira, A.F. de S. 2011. Wayoro ẽmẽto: Fonologia segmental e morfossintaxe verbal. MA thesis, Universidade de São Paulo.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nordenskiöld, E. 1915. Forskningar och Äventyr i Sydamerika. Stockholm: Albert Bonniers Förlag.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Pickering, W. 1968. Mondé. Formulário dos vocabulários padrões para estudos comparativos preliminares nas línguas indígenas brasileiras, 5 ff. Rio de Janeiro: Museu Nacional.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Pires, N.N. 1992. Estudo da gramática da língua Jeoromitxi (Jabutí) – Aspectos sintáticos das cláusulas matrizes. MA thesis, Universidade Estadual de Campinas.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Price, P.D. 1983. Pareci, Cabixi, Nambiquara. A case study in the western classification of native peoples. Journal de la Société des Américanistes 69(1): 129–148. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Reel, M. 2010. The last of the tribe: The epic quest to save a lone man in the Amazon. New York NY: Scribner.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Reesink, E. 2012. Allegories of wildness: Three Nambikwara ethnohistories of sociocultural and linguistic change and continuity. Amsterdam: Rozenberg.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Rivet, P. 1953. La langue Mašubi. Journal de la Société des Américanistes XLII: 119–125. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Rodrigues, A. & Caspar, F. 1958. Zur Sprache der Tuparí Indianer (Westbrasilien), 95 ff.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Rondon, C.M. da S. 1916. Conferencias realizadas nos dias 5, 7 e 9 de Outubro de 1915 pelo Sr. Coronel Cândido Mariano da Silva Rondon, no Theatro Phenix do Rio de Janeiro sobre trabalhos da Expedição Roosevelt e da Commissão Telegráfica. Rio de Janeiro: Typ. Leuzinger.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Rondon, C.M. da S. & de Faria, J.B. 1948. Glossário geral das tribos silvícolas de Mato Grosso e outras da Amazônia e do norte do Brasil. Rio de Janeiro: Ministério da Agricultura, Conselho Nacional de Proteção aos Índios.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Sampaio, W.B. de A. 2001. As línguas tupi-kawahib: Um estudo sistemático filogenético. PhD dissertation, Universidade Federal de Rondônia.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Silva, M. de F. dos S. de. 2012. Dicionário de raízes da língua Aikanã. MA thesis, Guajará-Mirím: Universidade Federal de Rondônia.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Snethlage, E.H. 1937. Atiko Y: Meine Erlebnisse bei den Indianern des Guaporé. Berlin: Klinkhardt & Biermann.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Snethlage, E.H. 1939. Musikinstrumente der Indianer des Guaporégebietes. Baessler-Archiv, Beiträge zur Völkerkunde. Berlin: Dietrich Reimer – Andrews & Steiner.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Storto, L. 1999. Aspects of a Karitiana grammar. PhD dissertation, MIT.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Telles, S. 2002. Fonologia e gramática Latundê/Lakondê. PhD dissertation, Vrije Universiteit Amsterdam.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Vasconcelos, I.P. 1996. Algumas considerações sobre a morfologia Aikanã. ABRALIN, Boletim da Associação Brasileira de Lingüística 19: 71–78.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Vasconcelos, I.P. 2002. Aspectos fonológicos e morfofonológicos da língua Aikanã. PhD dissertation, Universidade Federal de Alagoas.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Vasconcelos, I.P. 2005. Aikanã. In Enciclopédia dos povos indígenas, B. & F. Ricardo (eds). São Paulo: Instituto Socioambiental. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Meer, T. 1982. Fonologia da língua Suruí. MA thesis, Universidade Estadual de Campinas.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2004. A grammar of Kwaza. Berlin: Mouton de Gruyter. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2005. Kwaza in a comparative perspective. International Journal of American Linguistics 71(4): 365–412. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2007. Theoretical and social implications of language documentation and description on the eve of destruction in Rondônia. In Language documentation & linguistic theory: 75 years of linguistics at SOAS, 5 years of Endangered Languages Project, P.K. Austin, O. Bond & D. Nathan (eds), 251–259. London: School of Oriental and African Studies, University of London. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2008a. Arikapú. In Enciclopédia dos povos indígenas, B. & F. Ricardo (eds). São Paulo: Instituto Socioambiental. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2008b. Djeoromitxí. In Enciclopédia dos povos indígenas, B. & F. Ricardo (eds). São Paulo: Instituto Socioambiental.<[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2008c. Claude Lévi-Strauss’ møde med Kwazá-indianere i 1938 og sprogvidenskabens betydning for samfundet. Jordens Folk 43(3): 34–43.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2009a. Reduplication and repetition of person markers in Guaporé isolates. Morphology 19(2): 263–286. <[URL]> ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2009b. Possessive expressions in the Southwestern Amazon. In The expression of possession, W.B. McGregor (ed.), 343–388. Berlin: Mouton de Gruyter. ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H., Arikapú, M., Arikapú, N. & Alves, A.C.F. 2010. Vocabulário Arikapú-Português. Monografias de Etnolingüística. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2012. Whatever happened to Mashubi? Taking a new look at Fawcett’s vocabulary. Cadernos de Etnolingüística 4(1): 1–20. <[URL]>![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. 2013. Fala fictícia fossilizada: O tempo futuro em Aikanã. Boletim do Museu Paraense Emílio Goeldi (Ciências Humanas) 8(2): 359–377. <[URL]> ![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
van der Voort, H. & Markley, S. 2010. A música sagrada dos Aikanã: As flautas Purikai. Belém: Museu Paraense Emílio Goeldi.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Wichmann, S. 2009. Personal communication.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Zack, E. 1943. Turma de exploração no Oéste de Mato Grosso: Relatorio; Vocabulario das tribus Massacá, Salamãin, Coaiá e Canoê , 19ff. Rio de Janeiro: Archive of the Museu do Índio.![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Cited by (1)
Cited by one other publication
Meyer, Julien & Denny Moore
2021.
A Flute, Musical Bows and Bamboo Clarinets that “Speak” in the Amazon Rainforest; Speech and Music in the Gavião Language of Rondônia.
Frontiers in Psychology 12
![DOI logo](//benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
This list is based on CrossRef data as of 19 july 2024. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers.
Any errors therein should be reported to them.