Chapter 12
Martin Codax
O nome. A onomástica na lírica trobadoresca
In this chapter we offer a critical reflection on the names of the troubadours and the most innovative, state-of-the-art developments in their prosopography, as a result of research conducted on medieval documentation, both published and unpublished. The text is structured in four parts: (a) in the first one, we look at the difficulties posed by our lyrical poetry manuscript tradition regarding the names under which the poetic production of our troubadours was preserved; (b) in the second part, we discuss misunderstandings caused by surnames that are not nicknames, but toponyms; in the third part, we offer a summary of the problems caused by the absence of patronymics for the correct identification of troubadours; finally, in the fourth part, we highlight the importance of document recording. Although some recent hypotheses by several scholars are mentioned, we choose to introduce new identification approaches.
Article outline
- 1.Limiar
- 2.Dúbidas e problemas que espertan os nomes da tradición manuscrita
- 2.1Afonso vs. Alvaro Gomez, jograr de Sarria
- 2.2Don Juano vs. Don Juião
- 2.3Nuno Treez
- 3.Os equívocos do topónimo como apelido
- 3.1Airas Perez Vuitoron
- 3.2Pedr’Amigo… de Sevill?
- 4.A ausencia do patronímico como indicio equívoco da condición do autor
- 4.1Airas (Fernandi) Carpancho
- 4.2Roi (Martin) Queimado
- 4.3Martin (Pelagii) de Caldas
- 4.4(Johan Fernandi dito) Golparro
- 5.A importancia do rexistro documental
- 5.1Nuno Fernandez Torneol
- 5.2Martin Codax
-
Notas
-
Bibliografía
References (49)
Bibliografía
ACS = Arquivo da Catedral de Santiago, Tombo B, Tombo C1, Tombo C2.
Álvarez Blázquez, Xosé María. 1953. Cancioneiro de Monfero. Vigo: Editorial Monterrey.
Álvarez Blázquez, Xosé María. 1975. Escolma da poesia medieval (1198–1354). Pontevedra: Edicións Castrelos.
AHNL = Libro de aniversarios da Catedral de Lugo. Archivo Histórico Nacional de Madrid, Códices L 1040.
AHNMe = Monasterio de Santa María de Melón, sección de Clero Secular-Regular. Archivo Histórico Nacional de Madrid, carp. 1448; carp. 1456.
AHNMon = Santa María de Montederramo, sección de Clero Secular-Regular. Archivo Histórico Nacional de Madrid, carp. 1481, nº 16, nº 18; carp. 1482; carp. 1483; carp. 1484; carp. 1485; carp. 1486; carp. 1487.
AHNOia = Santa María de Oia, sección de Clero Secular-Regular. Archivo Histórico Nacional de Madrid, carp. 1796; carp. 1797; carp. 1802; carp. 1804; carp. 1806.
AHNPoio = San Xoán de Poio, sección de Clero Secular-Regular. Archivo Histórico Nacional de Madrid, carp. 1858.
Bascuas, Edelmiro. 2006. Hidronimia y léxico de origen paleoeuropeo en Galicia. Sada: Ediciós do Castro.
Beltran, Vicenç. 1989. “Tipos y temas trovadorescos. ¿Pedr’ Amigo de Salamanca o Pedr’ Amigo de Sevilha?” En Cuadernos de Estudios Románicos I: 31–38.
Beltran, Vicenç. 1997. “A alba de Nuno Fernandez Torneol.” Revista Galega do Ensino 17: 89–109.
Caaveiro = Fernández de Viana y Vieites, José Ignacio, María Teresa González Balash e Juan Carlos de Pablos Ramírez. 1996–1997. “El Tumbo de Caaveiro.” Cátedra 3 (1996): 267–437, 4 (1997): 221–385.
Catedral Ourense = Duro Peña, Emilio. 1996. Documentos da Catedral de Ourense. A Coruña: Consello da Cultura Galega.
Diéguez González, Julio. 2008. “Roy Queymado num documento notarial do século XIII.” En A mi dizen quantos amigos ey. Homenaxe ao profesor Xosé Luís Couceiro, ed. por Esther Corral Díaz, Lydia Fontoira Suris e Eduardo Moscoso Mato, 121–128. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
Diplomatario andaluz = González Jiménez, Manuel. 1991. Diplomatario andaluz de Alfonso X. Sevilla: Fundación El Monte.
Documentos Portugueses = Martins, Ana Maria. 2001. Documentos Portugueses do Noroeste e da região de Lisboa. Da produção primitiva ao século XVI. Lisboa: Imprensa Nacional – Casa da Moeda.
Don Rodrigo = Fernández de Viana y Vieites, José Ignacio. 1985. “Don Rodrigo Gomez y la sede compostelana.” En Actas II Congreso Galaico-Minhoto, Vol. I, 107–122. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.
Ermelo = Romaní Martínez, Miguel e Pablo S. Otero Piñeyro Maseda. 2005. El antiguo monasterio de Santiago de Ermelo. Estudio, documentación e índices. Monografía 6 de Cuadernos de Estudios Gallegos. Santiago de Compostela: CSIC – Xunta de Galicia.
Fernández Guiadanes, A. et al. 1998. Cantigas do Mar de Vigo. Edición crítica das cantigas de Meendinho, Johan de Cangas e Martin Codax, Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.
Fontes USC = Justo Martín, María José e Lucas Álvarez. 1991. Fontes documentais da Universidade de Santiago de Compostela. Pergameos da serie BENS do Arquivo Histórico Universitario (anos 1237–1537) (Edición Diplomática). Santiago de Compostela: Consello de Cultura Galega.
García Oro, José e María de los Ángeles Novoa Gómez. 2000. La Tierra de Deza en la Edad Media y en el Renacimiento. Del anonimato al pleito. Lalín: Concello de Lalín.
Gonçalves, Elsa. 1976. “La Tavola Colocciana. Autori Portughesi
.” Arquivos do Centro Cultural Português X: 387–448.
Gonçalves, Elsa. 1989. “Filologia literária e terminologia musical Martin Codaz esta non acho pontada
.” En Miscellanea di studi in onore di Aurelio Roncaglia a cinquant’anni dalla sua laurea, ed. por Roberto Antonelli, Vol. IV, 623–636. Modena: Mucchi Editore.
Gutiérrez García, Santiago. 2008. “Sobre a posible orixe toponímica do apelido Codax.” En Cada palabra pesaba, cada palabra medía. Homenaxe a Antón Santamarina, ed. por Mercedes Brea, Francisco Fernández Rei e Xosé Lois Regueira, 493–501. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela / Servizo de Publicacións e Intercambio Científico.
Inq. 1284 = Pizarro, José Augusto de Sotto Mayor (ed.). 2007. Portugalia Monumenta Historica, Inquisitiones. Vol. III. Inquirições Gerais de D. Dinis. 1284. Lisboa: Academia das Ciências.
Lorenzo Gradín, Pilar e Simone Marcenaro. 2010. Il canzoniere del trovatore Roi Queimado. Alessandria: Edizioni dell’Orso.
Marroni, Giovanni. 1968. “Le poesie di Pedr’ Amigo de Sevilha.” Annali dell’Istituto Universitario Orientale X: 189–340.
Mosteiro Montederramo = Lorenzo, Ramón. 2016. Colección documental do mosteiro de Montederramo. 3 vols. Coa colaboración de Maka Pérez. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
Nieto Cumplido, Manuel. 1979. Corpus Mediaevale Cordubense, I (1106–1255). Córdoba: Monte de Piedad y Caja de Ahorros de Córdoba.
Notariais = Diéguez González, Julio. 2007. Corpus de documentos notariais medievais (1250–1350). Santiago de Compostela: Universidade.
Nunes, José Joaquim. 1973. Cantigas d’amigo dos trovadores galego-portugueses. Edição crítica acompahada de introdução, comentário, variantes e glossário, Vol. I. Lisboa: Centro do Livro Brasileiro.
Obispado de Tui = Portela Silva, Ermelindo. 1975. “La región del obispado de Tuy en los siglos XII a XV.” Separata de Compostellanum XX. Santiago de Compostela.
Oliveira, António Resende de. 1988. “Do Cancioneiro da Ajuda ao ‘Livro das Cantigas’ do conde D. Pedro. Análise do acrescento à secção das cantigas de amigo de ω.” Revista de História das Ideias 10: 691–751.
Oliveira, António Resende de. 1994. Depois do Espectáculo trovadoresco. Lisboa: Colibri.
Oliveira, António Resende de. 2001. O trovador galego-português e o seu mundo. Lisboa: Notícias.
Oseira I = Romaní Martínez, Miguel (ed.). 1989. Colección diplomática do mosteiro cisterciense de Santa María de Oseira (Ourense). 1025–1310, Vol. 2. Santiago de Compostela: Tórculo Edicións.
Oseira II = Romaní Martínez, Miguel (ed.). 1993. Colección diplomática do Mosteiro Cisterciense de Santa María de Oseira (Ourense). 1310–1399, Vol. 3. Santiago de Compostela: Tórculo Edicións.
Pardo de Guevara y Valdés, Eduardo. 2009. “Identidad y memoria genealógica: Una aportación al estudio de la antroponimia medieval gallega.” Anuario de Estudios Medievales 39/1: 27–45.
Relación Monfero = López Sangil, Jose Luís. 2000. “Relación de la documentación del monasterio de Santa María de Monfero.” Estudios Mindonienses 18: 279–740.
Ron Fernández, Xabier. 2005. “Carolina Michaëlis e os trobadores representados no Cancioneiro da Ajuda
.” En Carolina Michaëlis e o Cancioneiro da Ajuda, hoxe, coord. por M. Brea, 121–188. Santiago de Compostela: CRPIH / Xunta de Galicia.
Ron Fernández, Xabier. 2015. A fenomenoloxía do don na lírica románica das primeiras xeracións. Tese de doutoramento (inédita). Universidade de Santiago de Compostela.
Ron Fernández, Xabier. 2016. “
Documentatio nomina tropatorum (I). Unha nova hipótese sobre o trobador Johan Nunez Camanez e sobre o apelido de Martin Codax.” En Cantares de amigos. Estudos en homenaxe a Mercedes Brea, ed. por Esther Corral Díaz, Elvira Fidalgo Francisco e Pilar Lorenzo Gradín, 769–778. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
San Clodio = Lucas Álvarez, Manuel e Pedro Lucas Domínguez. 1996. El monasterio de San Clodio do Ribeiro en la Edad Media: estudio y documentos. Santiago de Compostela: Seminario de Estudios Galegos.
Sanz Fuentes, María Josefa. 2016. “Documentos del archivo del monasterio de Monfero en el Museo de Pontevedra.” Nalgures 12: 559–578.
Souto Cabo, José António. 2010. “O eco das primeiras vôzes.” VOZ. VIII Colóquio Internacional da Secção Portuguesa da AHLM, org. por Elisa Maria Oliveira Gomes da Torres (org.), 3–54. Vila Real: UTAD.
Souto Cabo, José António. 2012. “
En Santiago, seend’ albergado en mia pousada. Nótulas trovadorescas compostelanas.” Verba 39: 273–298.
Souto Cabo, José António e Yara Frateschi Vieira. 2004. “Para um novo enquadramento histórico-literário de Airas Fernández, dito ‘Carpancho’.” Revista de Literatura Medieval XVI: 221–277.
Valdevez = Aguiar, A. e L. Krus (coord.). 2000. Valdevez Medieval. Documentos I. 950–1299. Transcr. de F. Melo e J. L. Fontes. Arcos de Valdevez: Câmara Municipal de Arcos de Valdevez.
Vasconcelos, Carolina Michaëlis de. 1915. “A propósito de Martim Codax e das suas cantigas de amor.” Revista de Filología Española II (3): 258–273.
Cited by (2)
Cited by two other publications
Arbor Aldea, Mariña
2023.
Da Italorromania dos séculos IX-X á Iberromania do século XII: escritura e reescritura do motivo Fui eo, madre... na cantiga de amigo.
Revista Galega de Filoloxía 24
Brea, Mercedes
2020.
Lingua e tradición manuscrita.
ArGaMed :02
► pp. 37 ff.
This list is based on CrossRef data as of 27 july 2024. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers.
Any errors therein should be reported to them.